Energiemarkt

De energiemarkt is voortdurend in beweging en wordt steeds complexer. Toch willen we op elk moment een realistisch beeld van de markt. Vraag en aanbod bepalen de prijzen, productie en distributie. Dit is het geval in de gas- en elektriciteitsmarkten. Vraag naar energie drijft doorgaans de prijs op, terwijl een overaanbod tot prijsdaling leidt. Leveranciers streven ernaar de meest aantrekkelijke prijzen en diensten aan te bieden. Consumenten en producenten baseren hun keuzes op verwachte prijzen. Dezelfde principes gelden op de groothandelsmarkt van elektriciteit en gas. Hier kunnen bilaterale transacties worden afgesloten. Of er wordt gehandeld op diverse segmenten van de lange termijnmarkt tot de day-ahead markt of onbalansmarkten. Op deze pagina vindt u informatie over de Nederlandse energiemarkt, de bedrijven die hierin actief zijn en de economische activiteiten die ze uitvoeren.

Aantal bedrijven in de energiemarkt 4e kwartaal 2023* – Bron: CBS

Bedrijven in de Nederlandse energiemarkt

Op de Nederlandse energiemarkt zijn zo’n 3000 spelers actief, van groot tot klein. Elk energiebedrijf heeft z’n eigen economische hoofdactiviteit. Zo houdt 53% van de bedrijven zich hoofdzakelijk bezig met de productie van elektriciteit uit zon (29%), wind (19%) en conventionele energie- of kerncentrales (5%). Verder heeft 29% van de bedrijven distributie van gas en elektriciteit als hoofdactiviteit. 10% handelt voornamelijk in gas en elektriciteit en nog eens 5% houdt zich hoofdzakelijk bezig met het beheer van elektriciteits-, gas-, en warmtenetten. De resterende 2% van de bedrijven houdt zich bezig met de productie en winning van gas, olie en warmte.

Import, export en winning van energie (in PJ) – Bron: CBS

Waar haalt Nederland haar energie vandaan?

De meeste Nederlandse energiebedrijven richten zich op de productie van energie. Een deel daarvan is bestemd voor uitvoer. Per saldo voert Nederland meer energie in dan uit. Dat maakt ons land een netto–importeur. Dit is af te lezen uit deze lijngrafiek. Deze grafiek laat ook zien hoe de internationale handel in energie zich de afgelopen dertig jaar heeft ontwikkeld. Zowel de invoer als uitvoer nemen al jarenlang toe. De winning van energie in Nederland zelf daalt echter sinds 2013. Dit komt door het afschalen van de gaswinning in Groningen.

Import, export en productie elektriciteit (in MLN KWH) – Bron: CBS

Nederland wordt elektriciteitsexporteur

Nederland is lange tijd netto-importeur geweest op het gebied van elektriciteit. De laatste jaren is daar verandering in gekomen. In deze lijngrafiek is te zien dat de Nederlandse elektriciteitsuitvoer al sinds 1998 stijgt. In 2019 was ons land voor het eerst netto-exporteur van elektriciteit. Een welkome ontwikkeling die gunstig is voor de Nederlandse economie.

Import en export van elektriciteit per land 2022** (in GWH) – Bron: CBS

Met welke landen wisselt Nederland elektriciteit uit?

Nederland heeft interconnecties met België, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk (VK). Dat betekent dat Nederland via bestaande energienetwerken elektriciteit kan uitwisselen met deze 5 landen. België en Duitsland zijn traditioneel de belangrijkste handelspartners. In 2022 importeerde Nederland bijna 5000 PJ uit België en 7000 PJ uit Duitsland. De export naar elk van deze landen bedroeg meer dan 8000 PJ. Naar het VK exporteerde Nederland 3700 PJ en er werd 2000 PJ aan Britse elektriciteit geïmporteerd. Dit maakt Nederland netto-exporteur van elektriciteit in de handelsrelatie met België, Duitsland en het VK. In de handelsrelatie met Denemarken en Noorwegen is Nederland juist netto-importeur van elektriciteit. In 2022 importeerde Nederland 2700 PJ aan Deense en 1800 PJ aan Noorse elektriciteit. De export naar Denemarken bedroeg in dat jaar 1300 PJ en naar Noorwegen slechts 400 PJ.

* voorlopige cijfers ** nader voorlopige cijfers