Voor het tweede jaar op rij stijgen de tarieven van landelijk gasnetbeheerder GTS met ruim vijftig procent. “Door deze extreme stijging komt de exploitatie van gascentrales en daarmee de leveringszekerheid van elektriciteit in gevaar,” waarschuwt Cora van Nieuwenhuizen voorzitter van Energie-Nederland.

Consultatie ACM
Als reactie op de tariefverhoging heeft Energie-Nederland een inventarisatie gedaan onder haar leden. Daaruit blijkt dat de zorgen breed gedeeld worden: de sterke tariefstijging vormt een risico voor de leveringszekerheid van elektriciteit. Energie-Nederland heeft deze signalen gebundeld en overgebracht aan toezichthouder ACM, die vandaag de consultatie sluit over de plannen van GTS.

Timing
De timing is delicaat, want deze week publiceerde ENTSO-E, het Europees netwerk van landelijke netbeheerders voor elektriciteit, haar rapport over de leveringszekerheid van elektriciteit in Europa. Daaruit blijkt dat het aantal uren met onvoldoende elektriciteitsaanbod al in 2028 de norm overschrijdt.  

Steeds minder rendabel
De toename van wind en zonne-energie zorgt ervoor dat gascentrales steeds minder vaak hoeven draaien om elektriciteit te produceren. Hierdoor worden ze minder rendabel. Maar ze blijven essentieel op momenten dat het niet waait en de zon niet schijnt, omdat gascentrales snel aan- en uitgezet kunnen worden (regelbaar vermogen). Op het moment dat de kosten voor onderhoud en het stand-by houden van een centrale hoger worden dan de omzet zullen energiebedrijven hun gascentrale moeten sluiten. Dit brengt de leveringszekerheid in gevaar. Dit risico kan worden voorkomen door net als in omringende landen een capaciteitsmarkt in te voeren, waarbij waarde wordt toegekend aan het beschikbaar stellen van voldoende regelbaar vermogen.

Extreme stijgingen
De voorgenomen GTS-tariefstijging van vijftig procent – na een nog hogere stijging het jaar ervoor – is een kostenpost voor gascentrales die los staat van de hoeveelheid elektriciteit die ze kunnen verkopen. De grilligheid van deze extreme stijgingen creëert extra onzekerheid, die de leveringszekerheid nog verder onder druk zet.

Rampscenario
Van Nieuwenhuizen: “Wij benadrukken al langer dat er snel geïnvesteerd moet worden in regelbare electriciteitsproductie, omdat anders de leveringszekerheid in het geding komt. De nieuwste Europese monitor bevestigt dat beeld. De extreem sterke stijging van de GTS-tarieven versnelt het proces waarin gascentrales financieel onder druk komen te staan. Die extra kosten kunnenertoe leiden dat exploitanten de centrales nu al niet meer rendabel kunnen houden en daardoor eerder zullen sluiten. Een rampscenario dat met tijdig ingrijpen voorkomen moet worden.”

Capaciteitsmarkt
Energie-Nederland stelt daarom voor zo snel mogelijk een uitvoeringsplan op te stellen met als doel een capaciteitsmarkt te realiseren die de noodzakelijke investeringen in (om)bouw van centrales voor voldoende regelbaar productievermogen op de elektriciteitsmarkt mogelijk maakt.  

Uitgebreide reactie
Lees hier de uitgebreide reactie van Energie-Nederland op het tarievenvoorstel 2026 voor GTS, gericht aan de ACM.